Ben jij een perfectionist? Als je niet direct ‘nee’ zegt, is de kans groot van wel. Het is een veel voorkomend thema tijdens onze coachingsessies. Het graag méér dan goed doen. Liefst altijd en overal. Op het werk en thuis. Wist je dat het helemaal niet slim is om perfect te zijn? Eigenlijk wordt niks er beter van. De resultaten niet, je jaarlijkse beoordeling niet en jij al helemaal niet. Gelukkig is er wat aan te doen!

Volgens Tal Ben-Shahar, auteur van onder meer The Pursuit of Perfect (in het Nederlands verschenen als De Optimalist), zijn er twee soorten perfectionisme. De realistische of positieve en de onrealistische of negatieve. De eerste soort is gezond, de tweede ronduit schadelijk. Perfectionisten verwerpen de werkelijkheid, en houden er onmogelijke maatstaven voor zichzelf op na. Ze proberen deze continue na te streven, zijn blind voor kleine triomfen en maken succes daarmee onbereikbaar. Dit resulteert in pijn, lijden en psychische aandoeningen. Perfectionisme is een belangrijke oorzaak van stressklachten, en maakt je ongelukkig. Een laag zelfbeeld, eet- en paniekstoornissen, depressie, chronische vermoeidheid, burn-out en alcoholisme komen onder mensen die naar absolute volmaaktheid streven regelmatig voor, weet zelfbenoemd ‘herstellend perfectionist’ Ben-Shahar.

Mensen van de gezonde, realistische soort noemt de voormalig Positieve Psychologie-professor’ van Harvard University ‘optimalisten’. Zij accepteren de werkelijkheid en proberen daarmee te dealen*, zegt hij.

perfectionisme, perfectionist, optimalist, perfect, perfectie, stress, emotie, emoties

Je manager zit niet te wachten op perfectie: ‘Duurt te lang en is te duur.’

Train de optimalist in jou

Goed nieuws: niemand is 100% perfectionist of 100% optimalist. Je zit er altijd ergens tussenin. Vaak verschilt ook per situatie welk type je bent. Op bepaalde vlakken en op sommige momenten zul je meer perfectionistisch en op andere meer optimalistisch zijn. (Je kunt bijvoorbeeld vinden dat je op het werk geen enkel steekje mag laten vallen, terwijl je als je je hobby uitoefent heel tolerant bent voor jezelf.) En…, nog beter: je kunt jezelf trainen om overwegend optimalist te zijn.

Vrouwen lijden vaker aan perfectionisme dan mannen

Op het werk stelt 38 procent van de vrouwen hoge doelen en heeft niet het gevoel dat ze die kunnen waarmaken.
Onder de mannen is dit 24 procent.

In de thuissituatie heeft 30 procent van de vrouwen het idee dat ze tekort schieten.
Van de mannen maakt slechts 17 procent zich hier druk om.

Bron: Auburn University, Alabama, USA (2009)

➜ Tweet dit

Van foutvinder naar voordeelvinder

Welk type domineert bij jou? Probeer jij er over het algemeen het beste van te maken als er iets misgaat (optimalist) of denk je er dan vooral aan wat voor een sukkel je eigenlijk bent (perfectionist)? Betrap je jezelf op dat laatste? Geef jezelf dan geen standje, maar toestemming om menselijk te zijn:

  • Realiseer je dat je een mens bent, en dat mensen fouten maken.
  • Realiseer je dat mensen meer leren van fouten dan van perfecte successen.
  • Accepteer dat mensen emoties hebben. Laat negatieve emoties toe. Ervaar wat het met je doet als je je realiseert dat wat je gedaan hebt beter had gekund.

Een manier om dat te doen, is bijvoorbeeld aan de hand van geleide meditatie-oefeningen, zoals deze van Tal Ben-Shahar.

Als dit gelukt is, is het tijd voor de volgende stap: word van een foutvinder (iemand die er een gewoonte van maakt om fouten te ontdekken en te bekritiseren) een voordeelvinder: focus op wat al goed gaat, en hoe het nog beter kan.

Dat kan met deze oefeningen:

  • Pak pen en papier en schrijf op wat de grootste uitdaging is waarvoor je op dit moment staat. Noteer vervolgens welke drie dingen je aan deze uitdaging waardeert, en waarom.
  • Schrijf minimaal 21 dagen lang elke avond op wat er die dag beter had gekund, en hoe je ervoor gaat zorgen dat dat in de toekomst ook gebeurt.

Durf om hulp te vragen

leer, leren, leren leren, leer te leer, hoe je leert, perfectionisme, perfectionist, optimalist, perfect, perfectie, stress, emotie, emoties

Van je fouten leer je meer dan van je successen.

In onze eerdere post Leer om te falen of faal om te leren vertelden we je al waarom het belangrijk is om fouten te maken. Goed om te weten, is ook hoe belangrijk het is om om hulp te vragen. Tijdig, op een moment waarop je nog niet zóveel tijd en energie in je werk hebt gestoken, dat je niet meer openstaat voor suggesties. Als perfectionist vraag je namelijk niet zo makkelijk om hulp. Waarom dat is? Dat zou betekenen dat je moet toegeven dat je het niet allemaal zelf kunt, en dus niet perfect bent. Zodra je dat wel doet, zijn de voordelen echter enorm. Je ontdekt dat je niet alleen staat. Dat anderen zich in hetzelfde schuitje bevinden en graag een handje helpen. En dat je door gebruik te maken van elkaars kennis, kunde en ideeën veel sneller en betere resultaten boekt.

Scoren bij je manager

In tegenstelling tot wat perfectionisten denken: je manager zit niet op perfecte resultaten te wachten. Tijd en geld verspillen levert je geen goede beoordeling op. Zoals een van de eerste directeuren voor wie Nathalie werkte, zei: ‘Een 7 of een 8 scoren, is prima. Een 10 duurt te lang en is veel te duur.’

Een andere reden waarom je perfectionisme je waarschijnlijk niet erg populair maakt bij je baas, is dat streven naar volmaaktheid niet zelden wordt verward met een gebrek aan teamspirit, eigengereidheid en luiheid. Perfectionisten zijn namelijk vaak keien in het vertonen van uitstelgedrag. Echter om een andere reden dan veel leidinggevenden en directe collega’s vermoeden. Niet omdat ze liever lui zijn dan moe, maar omdat ze zichzelf proberen te beschermen. Als je ergens niet aan begint, kun je immers ook geen fouten maken, en geen negatieve feedback krijgen. Het resultaat is vaak het tegenovergestelde: de poging tot bescherming loopt uit in een slechte beoordeling of ontslag.

Kortom: perfectionist zijn is helemaal niet perfect, en ook niet slim. Het blokkeert je in je levensgeluk en functioneren, en daarmee zowel jouw persoonlijke ontwikkeling, als die van je carrière. Haal dus het optimale uit het leven en word optimalist! Door zelfreflectie en training en coaching kun je falen leren accepteren, inclusief alle emoties die daarbij horen.

Meer oefeningen om de perfectionist in jou de baas te worden?
Meld je aan voor de Wonderful Woman Webinar Week!

*Eigenlijk zijn dit geen – of niet per se – perfectionisten. Want ook zonder ooit perfectionistische trekjes vertoond te hebben, kun je voor optimaal gaan, in plaats van voor perfect. Voor het gemak en de leesbaarheid hanteren we in dit artikel toch de terminologie van Tal Ben-Shahar.